Boekhandel Moordrecht bestond in juli 2010 precies 50 jaar. Eén van de eigenaren, Jan van Eijk, belde mij op omdat hij de exacte oprichtingsdatum kende en zich afvroeg of zo’n dorpsboekhandeltje van een halve eeuw wellicht een verhaal waard was voor de krant. Ik vond van wel. En dit is het resultaat.
Moordrecht heeft precies vijftig jaar een boekwinkel
MOORDRECHT – Inwoners van vijftig jaar of jonger kunnen zich het waarschijnlijk niet voorstellen, maar er was een tijd, dat er in Moordrecht géén boekwinkel was… Op de kop af vijftig jaar geleden namelijk, besloot Netty van der Kuij een boekwinkeltje te beginnen in het oude dorp van Moordrecht. De allereerste. Op dezelfde plek als waar nu nog altijd de winkel gevestigd is. Maar destijds flink kleiner. Hoe is die boekwinkel eigenlijk ontstaan?
Sinds de vestiging van een boekwinkel in Moordrecht is de winkel in handen geweest van vier verschillende eigenaren. Verreweg het langs is de winkel eigendom geweest van Jan van Eijk. Daarna volgden in het jaar 1999 Ton Willem Burger (waarbij Arie Driessen het gezicht van de winkel werd) en in 2006 het paar Monica Hilgersom en Rudy Sanderman. Maar Jan van Eijk was niet de eerste boekhandelaar van Moordrecht. Van Eijk, die nog altijd boven de winkel woont, weet veel over het ontstaan te vertellen en is graag bereid dat te doen.
Het was op zaterdag 30 juli 1960 dat de winkel aan het Kerkplein voor het eerst open ging. Komend weekend dus op de kop af vijftig jaar geleden. Van Eijk: “Er was toen een juffrouw, Netty van der Kuij, en die woonde in dit huis. Beneden was het ook een woonhuis. Mevrouw Van der Kuij werkte bij Boekhandel Van de Ven in de Wijdstraat in Gouda. Maar ze had hier in Moordrecht zoveel mensen die haar opbelden of ze dat en dat boek wilde meebrengen, dat ze op een gegeven moment de stoute schoenen heeft aangetrokken en heeft onderzocht of ze bij haar huis een boekwinkel kon beginnen. Ze had hulp van grote boekhandels, die haar hielpen met het uittekenen van de winkel.”
Het lukte mevrouw Van der Kuij om in het pandje ‘Boekhandel A. van der Kuij’ te starten, waarbij de A staat voor Antoinette, zoals Netty voluit heette. Helaas heeft zij maar kort van de winkel kunnen genieten. “Ze was een jaar of 45 en toen is haar moeder op tachtigjarige leeftijd overleden. Zij woonden altijd in één huis en Netty is na het overlijden van haar moeder psychisch in elkaar gezakt. Dat was heel droevig. Ze bleef dagelijks de tafel voor haar moeder dekken en leefde alsof haar moeder nog leefde. Ze moest naar het Sint Jozefpaviljoen in Gouda.”
Tijdelijk werd definitief
Mevrouw Van der Kuij moest tijdelijk worden opgenomen, en in die tijd moest uiteraard iemand de winkel bijhouden. Op dat moment kwam Jan van Eijk in beeld. “Ik woonde toen in Bergambacht en werkte in Rotterdam. Ik was geslaagd voor mijn opleiding ‘boekhandel en kantoorboekhandel’ en dat nieuwtje kwam destijds in de Goudsche Courant omdat ik de correspondent in Bergambacht kende. En omdat het in de krant kwam, belde Netty mij op of ik de zaak in Moordrecht tijdelijk kon overnemen. Dat was voor mij natuurlijk een unieke kans. Ik vroeg mijn baas – ik had net een baan – of ik de winkel in Moordrecht een maand kon overnemen. Hij vond het niet leuk, maar stemde toe. Na drie weken leek er echter geen hoop dat Netty terug zou keren, het ging niet goed met haar. Toen heb ik weer mijn baas gebeld. Ik zei: ‘als ik hier wegga, dan kan de winkel dichtgespijkerd worden. Dat kan ik niet over mijn hart verkrijgen. Ik voel dat ik hier moet blijven.’ Het werd me niet in dank afgenomen, maar ik ben toen in het diepe gesprongen.”
Met Netty van der Kuij ging het bergafwaarts. In november 1963 is zij op 48-jarige leeftijd overleden. “Het pand kwam in de verkoop en ik kreeg eerste recht van koop. De eerste tijd was de zus van Netty, Marie van Eindhoven, zaakwaarnemer. Elke zaterdag kwam ze uit Amsterdam kijken hoe het ging. Uiteindelijk ben ik op 1 februari 1964 voor mezelf begonnen en heb de zaak gekocht.” Een jaar later heeft Van Eijk zijn vrouw leren kennen, met wie hij Boekhandel Van Eijk jarenlang heeft gerund. Die naamsverandering van de winkel vond de zus van Netty niet leuk, maar Van Eijk wilde logischerwijs niet doorgaan als boekwinkel ‘A. van der Kuij’.
“Ik was de jongste boekhandelaar van Nederland,” zegt Van Eijk trots. “Echt waar: ik meldde mij aan bij de Nederlandse Boekverkopers Bond en zij vertelden dat toen. Ik kwam als 22-jarig broekie in de winkel. Ik moet zeggen: het heeft me wel slapeloze nachten opgeleverd. Ik was jong, met een enorm pand en had 500 gulden spaargeld. Ik kwam net uit dienst. Mijn vader was in 1953 overleden, dus ik had geen rugdekking. Maar mede dankzij mijn vrouw is het allemaal gelukt. Zij heeft echt haar eigen stempel op de zaak gedrukt. Haar ziel en zaligheid heeft ze erin gelegd.”
Twee tassen met boeken
Natuurlijk is het niet altijd eenvoudig om een boekwinkel in het kleine Moordrecht te hebben, met de grote stad zo dichtbij. Toch voegt het iets toe. Van Eijk heeft ook menigmaal meegemaakt dat klanten in zijn winkel vertelden de hele stad te hebben afgestruind voor een boek dat er niet was, en dat uiteindelijk in het eigen Moordrecht vonden. “Op een gegeven moment weet je ook wel wat de genres zijn die je klanten willen hebben. En ik zei altijd: als je iets zoekt, probeer het eerst in je eigen dorp te vinden. Dat geldt niet alleen voor boeken, maar voor alles.” Elke vrijdagochtend ging Van Eijk naar de groothandel in Rotterdam-Noord. “Dan kwam ik met twee tassen vol boeken terug met de bus van Van Gog. Ja, op een gegeven moment natuurlijk met de auto.”
In de tijd dat Van Eijk de winkel had, zijn er twee grote verbouwingen geweest. De eerste in 1978, toen de winkel ‘in de breedte’ werd vergroot. En daarna in 1983. In dat jaar kon Van Eijk het oude, krakkemikkige huisje van Verhoef kopen, dat achter het pand stond. Daardoor kon de winkel ‘in de diepte’ uitbreiden. Overigens is een leuk detail dat de ijsselsteentjes van dat pand in de Westbuurtstraat uiteindelijk zijn gebruikt bij de bouw van de nieuwe ‘oude’ huisjes achter de kerk aan het Kerkplein.
Van Eijk had de winkel tot 1999. In de boekwinkel heeft Van Eijk het altijd naar zijn zin gehad. “Nee, ik heb nooit één dag spijt gehad dat ik het avontuur ben aangegaan. Ik voelde mij ook geen zakenman. Ik zei altijd: ik speel winkeltje. Het leukste daaraan? Het contact met de mensen.”
Maar in 1999 wilde Van Eijk stoppen. “Ik zei altijd: ik ben als jongste boekhandelaar van Nederland begonnen, maar wil niet als de oudste eindigen, haha.” Van Eijk kwam bij de groothandel Ton Willem Burger tegen uit Waddinxveen en vertelde hem van zijn plannen met vroegpensioen te gaan. Burger nam de winkel nog voor de drukke maanden november en december over. Tijdens de verbouwing – iedere winkelier wil toch zijn eigen stempel op een inrichting drukken – verkocht Van Eijk de laatste boeken vanuit de garage.
Op het laatst werd Van Eijk – net als voorgangster Netty van der Kuij – door het ongeluk getroffen. “Op de dag dat de winkel dicht ging, hadden we een laatste diner bij één van onze dochters in Varsseveld. Daar is mijn vrouw onwel geworden. Ze had al achttien jaar kanker. In de zomer van 2000 is ze overleden. Gelukkig hebben we het laatste halfjaar van haar leven nog veel mooie dingen kunnen doen. Nee, onze dochters hadden niet de wens de winkel over te nemen. Daar ben ik ook eigenlijk wel blij mee, want dan zou ik de winkel nooit achter me kunnen laten. Dan blijf je toch betrokken, want als ze hadden gevraagd: pa, wil je een dagje in de winkel staan, dan zou je dat toch doen. Nu kon ik er een streep onder zetten. De binnendoordeur kon dicht en het belletje onder de toonbank kon weg.”
Boekhandel Van Eijk werd vervolgens Boekhandel Burger. Arie Driessen werd zeseneenhalf jaar het gezicht van de winkel. “Ja, ik heb daar een hele leuke tijd gehad,” zegt Driessen, die inmiddels teamleider van een faciliteit bedrijf van de politie in de regio Utrecht is. “Moordrecht is een gezellig dorp, met hartelijke mensen. Leuke mensen. Ik heb er altijd met heel veel plezier gewerkt, samen met Janny, die in de winkel hielp. En wat ook wel leuk is: in het weekend werd ik geholpen door Gerjo en later Femke, twee studenten uit Gouderak.” Op een bepaald moment besloot eigenaar Burger, die nog een winkel in Waddinxveen had, om met één winkel door te gaan. Driessen: “Toen heb ik nog even gedacht om de boekwinkel over te nemen, maar ik durfde het niet aan, vanwege de onzekerheden met de winkels in de dorpskern. Ik heb het niet afgewacht of ik bij Burger in Waddinxveen aan de slag kon en ben iets anders gaan zoeken. Heel af en toe ben ik nog wel door Moordrecht gereden, wel met heimwee. Ik had altijd goede contacten met Edwin van de brillenwinkel. We hebben nog eens de braderie georganiseerd, weet ik nog. Ja, dat was leuk. Dan stonden we op zaterdagochtend met een groep Polen kramen op te bouwen. Ik ga binnenkort nog eens langs. Ik heb bij hem een zonnebril gekocht, maar ik moet nu een nieuwe hebben.”
Voor de winkel in Moordrecht kwamen dus andere opvolgers: Monica Hilgersom en Rudy Sanderman. Monica had voorheen bij een Bruna gewerkt, maar merkte dat zo’n landelijke keten voor- en nadelen heeft. “Een nadeel is dat je alle artikelen moet hebben die in de folder staan, ook al is er geen vraag naar,” vertelde Monica al in een interview in Het Kanaal in 2006. “Rudy en ik wilden eigenlijk iets voor onszelf beginnen, echt een eigen winkel, zodat we zelf kunnen bepalen wat we verkopen en alles zelf kunnen doen.”
Inmiddels bevalt het zo goed in Moordrecht, dat Rudy en Monica vorige week in het dorp zijn gaan wonen. Op een bijzondere plek: het voormalig Ambachtshuis aan de Dorpsstraat. Nu zij in Moordrecht wonen, willen ze meer activiteiten in de boekwinkel organiseren, zoals voorleesavonden en boekbesprekingen. Daarnaast wil het paar een passie van Rudy in de winkel meer tot uitdrukking brengen: computers. “Met name computersupplies willen wij verder uitbreiden,” laat Monica weten. “Passie voor dienstverlening, een gezonde dosis idealisme, de liefde voor het boeken- en kantoorvak en de betrokkenheid bij het dorp karakteriseren vijftig jaar boekhandel in Moordrecht. Op naar de honderd!”
BERNIE PUTTERS
