Verweven met de Moordrechtse politiek, gedurende 30 jaar, is Jan de Koning. Toen hij in 2008 uit Moordrecht vertrok, was dat dan ook een afscheidsverhaal waard. In Het Kanaal wijdde ik er twee pagina’s aan, een zogeheten dubbele hartpagina. En Jan uiteraard op de foto met zijn vrouw Coby. Coby, die ook nog eens aardig kan breien!
Jan en Coby de Koning verruilen Moordrecht voor Gouda. Jan verlaat daarom de gemeenteraad. Coby blijft voorlopig vrijwilligerswerk doen in het zorgcentrum Moerdregt.
Jan de Koning verlaat gemeenteraad wegens verhuizing naar Gouda
Eeuwig in de oppositie
MOORDRECHT – ‘Jan de Koning verlaat gemeenteraad’. Wie deze zin leest, denkt onwillekeurig: ‘wat is er nu weer aan de hand? Opgestapt? Nieuwe partij?’ Dat is op zich niet vreemd: de fractievoorzitter van Beter Moordrecht heeft in politiek Moordrecht een roerig verleden van bijna drie decennia achter de rug. De reden van zijn afscheid van de gemeenteraad is echter minder spannend. Jan en zijn vrouw Coby de Koning verhuizen per 1 oktober naar Gouda en dus mag De Koning het Moordrechtse volk niet meer vertegenwoordigen.
Het afscheid van Jan de Koning is geen nieuws. Het zat er al een tijdje aan te komen. Om precies te zijn: vanaf eind 2005 al. Toen kochten hij en zijn vrouw een nieuwbouwappartement in Gouda, dat nog gebouwd moest worden. Eigenlijk hing de lengte van De Konings verblijf op een Moordrechts raadszetel dus af van de werklust van een aantal bouwvakkers… Aangezien de De Koninkjes op de bovenste etage van een appartementengebouw, behorend bij een groots nieuwbouwproject aan de Ronsseweg, wilden gaan wonen, duurde het een paar jaar voordat Jan en Coby de sleutel kregen.
“Waarom we niet in Moordrecht blijven wonen?” zegt Jan de Koning. “Daar is een aantal redenen voor. Coby en ik komen nu op een leeftijd dat de kinderen de deur uit zijn en zo’n groot huis met een tuin veel tijd vergt. We wilden een appartement. Dat we niet in Moordrecht zijn gebleven heeft ermee te maken dat we niets van onze gading konden vinden. We willen een penthouse en die zijn hier niet. Ja, we hebben in de nieuwe Dorpskern gekeken, maar dat werd het toch niet. Aan de Touwbaan waren de penthouses weg en verder is hier eigenlijk niets. Nee, ook aan de Sportlaan zat er voor ons niets bij.”
Het woord is gevallen. Dorpskern. Dit nieuwe dorpscentrum in Moordrecht heeft een zeer groot stempel gedrukt op de politieke carrière van Jan de Koning. De transformatie van oud centrum met een hofje en wat oude huisjes en schuurtjes tot wat er nu staat is van grote invloed geweest op het reilen en zeilen van de frontman van Beter Moordrecht. De twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Net zoals Jan de Koning onlosmakelijk is verbonden met Jan Spelt, een ander Moordrechts raadslid. ‘De twee Jannen’ worden ze door sommigen nog altijd genoemd.
Start als CDA’er
Jan de Koning kwam ruim dertig jaar geleden, in 1976, in Moordrecht wonen, omdat zijn oom de supermarkt Vivo aan de Kerklaan (in – daar is ‘ie weer – de dorpskern) ging runnen. Jan en Coby, net getrouwd, gingen op de bovenverdieping wonen. Door de aderen van Jan stroomde CDA-bloed. Zijn vader was CDA-raadslid in Schiedam en het duurde niet lang of Jan sloot zich aan bij het CDA in Moordrecht, als communicatieman. Het werd 1982. Er werden dat jaar verkiezingen gehouden. Jan de Koning stond voor het eerst op de kieslijst. Het CDA verloor stemmen, één zetel en een plekje in de coalitie. De Koning kwam in de raad, samen met Jan Spelt en Bart Vermaat. Zijn politieke carrière begon in de oppositiebankjes.
Vier jaar later, in 1986, kreeg het CDA er weer een zeteltje bij. Ron Gast ging erop zitten. Het CDA bleef wel in de oppositie. Vier jaar later ging er weer een zeteltje af en zo kabbelde bestuurlijk Moordrecht rustig door.
Kikkers in een kruiwagen
In die tijd beleefde De Koning eigenlijk het meeste plezier aan het Intergemeentelijk Samenwerkingsorgaan Midden Holland (ISMH). De Koning kwam in 1986 in het Algemeen Bestuur en vanaf 1990 in het Dagelijks Bestuur. “De acht jaar dat ik dat heb gedaan, beschouw ik als een hoogtepunt. Ik was voorzitter en ik moest veertien gemeenten op een aantal onderwerpen op één lijn zien te krijgen. Dan zat ik op vergaderingen met veertien wethouders ruimtelijke ordening over het streekplan te praten en daar moest iets uit komen. Dat was alsof je met veertien kikkers in een kruiwagen reed, en ervoor moest zorgen dat er geeneen uitspringt. Dat was mooi.”
ISMH, Streekplan. Voor velen klinkt dat niet echt sexy, maar De Koning had het er reuze naar zijn zin. “Daar had je het gevoel dat je echt bestuurlijk bezig was. Het was ook een leuke portefeuille: gezondheidszorg, ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer. Heerlijk.”
Overigens is de liefde van De Koning voor het ISMH flink bekoeld, nu raadsleden geen zitting meer mogen hebben in het orgaan. Volgens De Koning is het orgaan daarmee niet meer democratisch.
De tegenstelling tussen de politiek (zijn hobby) en het bedrijfsleven (zijn werk) manifesteerde zich ook. “Ik heb geleerd dat politiek complex en traag is. Aan de andere kant moest ik in het bedrijfsleven soms à la minute beslissingen nemen. Dat was leuk schakelen.” Als De Koning besturen en beslissingen nemen zo leuk vindt, vindt hij het dan niet jammer dat hij tot nog toe nooit wethouder is geweest? “Nee. Kijk, als het op mijn pad was gekomen, had ik het wellicht gedaan. Maar dan wel part-time, niet meer dan twee dagen per week.”
En toen barstte de bom
In de vierde raadsperiode dat Jan de Koning voor het CDA in de raad zat, ging het mis. “De ellende begon in 1997. De algemene beschouwingen van dat jaar. Als CDA hadden we een aantal vragen ingediend, maar aan het begin van de vergadering zei burgemeester Van der Bie meteen dat ze de vragen van het CDA niet ging beantwoorden. ‘Dan heeft u met mij en het CDA een probleem,’ zei ik. Ja, die vragen gingen voornamelijk over de Dorpskern en de financiering daarvan. In een schorsing zei Jan Spelt tegen me dat ‘ie weg wilde lopen. Ik zei tegen hem: ‘Je blijft in ieder geval zitten tot de lunch…’ Die dag hebben we echt oppositie gevoerd.”
Voor Jan Spelt was de maat vol. Hij stapte uit woede uit de raad, zijn plekje bij het CDA werd ingenomen door Jeanet van Lange. Jan de Koning zat de rit nog een paar maanden uit, tot de verkiezingen in 1998.
Een ontevreden Jan Spelt gebruikte die maanden om achter de schermen een nieuwe partij op te richten: de geboorte van Moordrechts Belang was een feit. Het was de tijd van de opkomst van de lokale partijen en voor Moordrechts Belang legde die periode geen windeieren. Vanuit het niets kwam de partij, met lijsttrekker Hans Klijn, met vijf zetels in de raad. Een unicum.
Jan de Koning wilde niet in de raad. “Ik had er net zestien jaar in gezeten. Ik heb Moordrechts Belang vooral op de achtergrond gesteund. Nota’s geschreven, de fractie ondersteund.”
Van MB naar BM
Met Moordrechts Belang liep het niet goed af. Na een flitsende start wist de partij de verwachtingen niet waar te maken. Na de verkiezingswinst kwam het vijftal toch in de oppositie. Later zat de partij zeer kort in het college, met Nico Ribbens als wethouder. Na vier jaar, in 2002, hield de partij het weer voor gezien. Jan Spelt had er echter geen genoeg van. Hij richtte wéér een nieuwe partij op: Beter Moordrecht. De Koning: “Jan vroeg me, na vier jaar op de achtergrond, om weer op de lijst te komen. Dat vond ik prima, maar wel op nummer drie. Ik dacht: na Moordrechts Belang zullen de kiezer zich wel tegen Beter Moordrecht keren. De ochtend na de verkiezingen, ik was niet bij de verkiezingsavond geweest, kijk ik op Teletekst en zie staan: Beter Moordrecht, drie zetels.”
Het betekende de terugkeer van Jan de Koning in de raad. Als meest begenadigde spreker en debater van het drietal (dat hij vormt met Jan Spelt en Piet Nieuwpoort) weet hij zijn stempel te drukken op de politieke discussies in de raad. Zowel voor- als tegenstanders van de standpunten van Beter Moordrecht zullen het eens zijn dat De Koning in het debat zeer bedreven is.
Bij Beter Moordrecht is op een gegeven moment weer gedoe. Commissielid Evert Knoester kan zich niet meer vinden in de lijn van de partij. Om het nog wat ingewikkelder te maken: Knoester sluit zich aan bij ex-PvdA-raadslid Petra van Lange, die na een partijcrisis uit de PvdA stapt en als eenvrouwsfractie LOS verder gaat.
Na de verkiezingen in 2006 blijft BM op drie zetels staan. De twee Jannen bleven. Piet Nieuwpoort doet een stapje terug en werd opgevolgd door Huib van Dam.
Consumentenman
“Ja, de laatste jaren ben ik vooral voor belangen van individuele mensen opgekomen. Inderdaad, meer een soort consumentenman van de gemeente Moordrecht. Het is een andere vorm van politiek bedrijven dan vroeger. Ik doe dat omdat het me verbaast dat mensen soms blijkbaar bang zijn voor De Gemeente. Ze durven bijvoorbeeld niet te bellen als ze geen antwoord krijgen op een vraag. Voor hen wil ik opkomen. Het zijn tenslotte toch kiezers. En wat mij betreft gaat dat over de scheidslijn van de oude partijpolitiek heen.”
Het moge duidelijk zijn: Jan de Koning verlaat politiek Moordrecht niet als raadslid dat onzichtbaar en stilletjes zijn tijd heeft uitgezeten. Terugblikkend concludeert De Koning dat de breuk met het CDA ’tot op de dag van vandaag’ invloed heeft op de manier waarop naar hem gekeken wordt door andere partijen. “Het laatst merkte ik dat bij de collegeonderhandelingen na de verkiezingen in 2006. Het was mogelijk geweest om als Beter Moordrecht met SGP én CDA een meerderheidscoalitie te vormen. Maar Gert Will (fractievoorzitter van het CDA, red.) wilde niet met ons praten.”
Overigens verloor het CDA bij die verkiezingen een zetel, maar kwam met twee zetels toch in de coalitie met PvdA en VVD. En de drie partijen mochten allen een wethouder leveren, voor het eerst in de Moordrechtse geschiedenis.
Toekomst
De toekomst van Jan de Koning ligt nu in de gemeente Gouda. Echt stilzitten kan hij niet en de politiek vindt hij te leuk om er niets meer mee te doen. Naar eigen zeggen heeft een drietal Goudse partijen hem al gepolst of hij interesse heeft iets te betekenen. Dat gaat om Gemeentebelangen Gouda en de partij 55+. Met die laatste partij is hij in contact gekomen via Jan van Ingen, met wie hij tijdens de vorig jaar gehouden verkiezingen voor de Provinciale Staten de beweging Lokaal Zuid-Holland heeft opgezet. Een overkoepelend orgaan van lokale partijen. De beweging kreeg nul zetels.
De Koning zegt zelfs door het Goudse CDA te zijn gepolst. Dat lijkt een moeilijke terugkeer. “Ik ben jarenlang lid gebleven van het CDA, maar nu niet meer. De sociale koers bevalt me niet meer.”
Een toekomst in de Goudse politiek kan voor nog meer moeilijke situaties gaan zorgen. “Dan moet ik ineens de belangen van Gouda gaan behartigen. Waarom denk je dat ik de laatste drie jaar keer op keer heb gepleit een golfbaan aan te leggen tussen Moordrecht en Westergouwe? Als je dat niet doet, is de kans groot dat Gouda of Moordrecht in dat gebied gaat bouwen.
De fusie van Moordrecht maakt De Koning nèt niet mee. Dat kan hem niet echt deren. “Ik had nog gehoopt dat Gouda en Moordrecht zouden fuseren, dan had ik gewoon door kunnen gaan,” lacht hij. De waarheid is dat De Koning, met Beter Moordrecht, eigenlijk helemaal geen fusie wilde. “Ik wilde dat Moordrecht zelfstandig zou blijven. Maar dat was geen keuze tijdens het schriftelijke referendum over de toekomst. Ik heb daarom letterlijk mijn stemformulier verscheurd.”
Wie volgt De Koning op?
Als op 1 oktober de raadszetel van Jan de Koning vrij komt, moet daar een nieuwe BM-er op komen. Wie dat wordt, is nog niet bekend. De gemeentewet schrijft voor, dat de volgorde van de kieslijst wordt aangehouden. De gemeente gaat de personen op die lijst stuk voor stuk aanschrijven.
@8:Wat zijn de mogelijkheden? De eerste gegadigde is Ronald Mandersloot. Na hem op de lijst staat Stefan van Dam, de zoon van raadslid Huib van Dam. Vervolgens komt de naam van Piet Nieuwpoort terug, maar die woont inmiddels in Nesselande. Westringdijkbewoner Ton Stam staat als nummer zeven op de lijst, opgevolgd door Middelwegbewoner Henk Groot. De lijst wordt afgesloten door Jan Spelt junior. Inderdaad, de zoon van. Er zijn dus twee kansen op een situatie van een vader en zoon samen in de raad.
Wie het wordt? De tijd zal het leren. Feit is wel dat Ton Stam de laatste tijd zijn neus steeds vaker in het gemeentehuis liet zien. Maar dat is speculeren…
